Người xưa dạy “Lời nói chẳng mất tiền mua, lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau”. Nói chuyện là phương tiện để chúng ta giao tiếp nhưng đôi khi vì vô tình hay cố ý chúng ta lại làm tổn thương những người mình yêu quý. Vậy nên, biết cách nói chuyện có chừng mực và suy xét sẽ giúp bạn có một gia đình hạnh phúc.
Đối với cha mẹ, hãy biết ơn thay vì phàn nàn
Nhiều người trong chúng ta không chịu được cha mẹ nói nhiều, thậm chí còn vì vậy mà oán trách cha mẹ. Thực ra, cha mẹ nói nhiều cũng chỉ vì yêu con. Dặn dò bạn ăn cơm, nhắc nhở bạn mặc ấm, chỉ có thực sự yêu thương mới nói nhiều với bạn như vậy. Cha mẹ tuyệt đối không nhắc nhở nhiều với người chẳng liên quan gì tới mình.
Đừng phàn nàn “Làm cha là phải thế này, làm mẹ là phải thế kia”, nếu như cha mẹ không thể thỏa mãn nhu cầu về vật chất cho bạn, thì đừng quên họ đã dành cho bạn tình yêu thương và cả cuộc đời, nuôi bạn khôn lớn thành người.
Một triết gia người Anh từng nói: “Gia đình sở dĩ quan trọng, chủ yếu là vì có thể khiến cho cha mẹ có được tình cảm”. Kinh Thi nói: “Thương xót cha mẹ sinh ta mệt nhọc”. Trong gia đình cần nuôi dưỡng một trái tim tràn đầy yêu thương và biết ơn.
Nguyên nhân chủ yếu khiến nhiều gia đình không hòa thuận, là do thiếu thái độ giao tiếp tích cực, vốn xuất phát từ mong muốn tốt cho đối phương, nhưng lại nói sai lời, làm sai việc. Dù là với người thân trong gia đình chúng ta cũng cần cẩn trọng trong lời ăn tiếng nói, nên nói chuyện từ tốn, ngữ khí nhẹ nhàng hoà ái, tỉnh táo mà không lạnh nhạt, kiên định mà không cứng nhắc.
Giữa vợ chồng, hãy tôn trọng thay vì trách cứ
Nhiều năm sau hôn nhân, hai người ở cùng nhau thường cho rằng không cần phải tỏ ra kiêng dè với đối phương nữa. Vốn là quan tâm nhau, nhưng lời ra khỏi miệng lại thành oán trách và chỉ trích. Ở cùng nhau một thời gian, kiên nhẫn bị hao mòn, cho dù xuất phát điểm là ý tốt, nhưng lúc nói chuyện cũng không còn nghĩ đến cảm nhận của đối phương, chỉ có phàn nàn trách cứ, càng ngày suy nghĩ càng tiêu cực, trong cuộc sống gia đình sẽ xuất hiện bất hoà, lâu về sau càng có nguy cơ rạn nứt.
Giữa vợ chồng dù là vấn đề nhỏ đi chăng nữa cũng có thể sẽ biến thành phiền phức lớn ảnh hưởng đến hạnh phúc gia đình, cho dù hai người thân thiết với nhau nhưng cũng là hai cá thể độc lập, mỗi người đều có cảm nhận riêng, dù là người thân cũng sẽ bị những lời không hay làm cho khó chịu.
Nổi giận với người thân là hành vi thiếu lý trí. Chỉ cần bạn có thể thay đổi cách thức nói chuyện, tâm trạng của hai người sẽ thay đổi. Nói chuyện hòa thuận, thể hiện nhiều sự quan tâm, bớt đi sự chỉ trích. Đừng nên tức giận, gặp phải mâu thuẫn lại cãi lộn với nhau. Đừng vì là vợ chồng mà nói chuyện không đúng mực, giữa vợ chồng với nhau cần tâm bình khí hòa mà nói chuyện, cố gắng thông cảm cho đối phương. Nếu làm được như thế, cuộc sống sẽ càng ngày càng mỹ mãn.
Trong gia đình, có thể hoà ái mà nói chuyện với nhau người được lợi không chỉ có vợ chồng, mà còn có con cái. Cách cha mẹ nói chuyện với nhau sẽ vô thức trở thành tấm gương, ảnh hưởng rất lớn đối với sự phát triển của trẻ.
Đối với con cái, hãy khích lệ thay vì đả kích
Ngôn ngữ mang theo cảm xúc, có thể đem đến cho con người sự ấm áp, cũng có thể mang đến sự tổn thương. Tổn thương do lời nói gây ra nghiêm trọng hơn tổn thương bên ngoài, vết thương bên ngoài nhìn thấy được, tổn thương do lời nói thì vô hình.
Tiến sĩ tâm lý học Susan Forward từng viết trong sách: “Trẻ con không phân biệt được sự thật và lời nói đùa. Chúng tin tưởng những gì bố mẹ nói với chúng, và biến những lời đó thành suy nghĩ của chính mình”.
Có nhiều bố mẹ rất biết cách giáo dục bằng đả kích, nhưng loại giáo dục này không thể xuất phát từ mục đích “tốt cho trẻ”, ngược lại sẽ mang đến ảnh hưởng tiêu cực cho sự phát triển của con trẻ. Đứa con thường xuyên bị đả kích thường rất tự ti, hay rơi vào tình cảnh chối bỏ bản thân và hoài nghi cảm xúc của chính mình.
Đả kích từ cha mẹ không tạo thành tổn thương ngay lập tức mà nó giống một cây kim, trong thời gian dài, lúc nào cũng ghim trong lòng con cái.
Nhan Nguyên, nhà giáo dục đời nhà Thanh từng nói: “Đếm mười lỗi của con, không bằng khen con một lời”. Thường xuyên khích lệ con cái, dành con con lời khen ngợi và cổ vũ, con cái biểu hiện sẽ ngày càng xuất sắc.
Trong tâm lý học, có một cụm từ gọi là “Hiệu ứng Pygmalion”. Hiệu ứng này nói rằng: Khen ngợi, tin tưởng và mong đợi có chứa một năng lượng có thể làm thay đổi hành vi con người.
Một người nếu được khen ngợi đúng lúc, họ sẽ có cảm giác có được sự ủng hộ của xã hội, nhờ đó tăng cường giá trị của bản thân, trở nên tự tin, có được động lực tích cực để nổ lực, và cố gắng hơn trong tương lai.
Làm cha mẹ, cần có trách nhiệm với những hành vi và lời nói của mình. Thay vì chỉ trích hay đả kích, hãy luôn bên cạnh, khích lệ và chia sẻ những vui buồn cùng con trong cuộc sống từ đó tạo nên sự hoà thuận trong gia đình, khảng cách giữa các thế hệ cũng sẽ được rút ngắn lại.
Đối đãi thật tốt với người yêu bạn và người bạn yêu, hãy chia sẻ những điều này với người thân trong gia đình, tôn trọng lẫn nhau, hãy quan tâm thay vì phàn nàn, hãy biết ơn thay vì trách cứ, hãy chia sẻ thay vì tức giận. Chỉ cần thay đổi tâm thái và cách nói chuyện, cuộc sống trong gia đình bạn sẽ trở nên ấm áp và hoà thuận hơn.
Theo Tâm Liên/ĐKN
