Chùa Cầu – ngôi chùa mang ý nghĩa văn hóa lớn, được vinh dự xuất hiện trên tờ tiền polymer 20.000 VNĐ có những điểm xứng đáng đi vào lòng người.
Mới đây, tại cuộc hội thảo quốc tế ngày 16/8, UBND tỉnh Quảng Nam đã thống nhất phương án xử lý với một di tích lịch sử lâu đời của Hội An: tu bổ bằng cách tháo dỡ toàn bộ.
Di tích đó chính là chùa Cầu – một biểu tượng của Hội An, thậm chí còn được vinh hạnh xuất hiện trên tờ tiền polymer 20 ngàn đồng.
Chùa Cầu Hội An
Nói là biểu tượng cũng không sai. Vì với người dân nơi đây, chùa Cầu là linh hồn, nổi bật hẳn so với nhiều danh lam thắng cảnh và di tích làm say đắm lòng người. Đến Hội An mà không ghé thăm chùa Cầu, quả thực bạn đã phí tiền vé máy bay rồi.
Vậy mà sắp tới, những người chưa được đến đây có lẽ sẽ chẳng còn chút cơ hội nào nữa. Nhưng chuyện đúng hay sai chúng ta hãy tạm thời bỏ qua đi. Thứ cần bàn đến ở đây là: ngôi chùa này đặc biệt ở điểm gì mà lại được ví như biểu tượng của Hội An – điểm đến đáng mơ ước của mọi du khách.
Chùa Cầu – đẹp từ câu chuyện lịch sử
Chùa Cầu – giống như tên gọi – là ngôi chùa nằm trên chiếc cầu bắc ngang qua con lạch nhỏ trong khu đô thị cổ Hội An. Được xây dựng vào đầu thế kỷ 17 bởi các thương nhân Nhật Bản, đây là công trình duy nhất có gốc tích từ xứ sở Phù Tang trong lịch sử. Cầu Nhật Bản cũng là tên gọi khác của chùa Cầu.
Chùa Cầu đầu thế kỷ 20
Nhưng tại sao người Nhật lại xây cầu ở đây? Tương truyền, lai lịch của ngôi chùa này gắn liền với truyền thuyết quái vật Namazu (còn gọi là con Cù) – một thủy quái trong truyền thuyết của Nhật Bản. Con quái thú này có đầu nằm ở Ấn Độ, thân ở Việt Nam, còn đuôi thì chạy tuốt sang Nhật. Vậy nên mỗi lần nó cựa mình, thảm họa như lũ lụt, động đất… sẽ xảy ra.
Do đó, ngôi chùa được xây với ý nghĩa giống một thanh kiếm chắn ngang lưng Namazu, ngăn không cho nó cựa mình, giúp cuộc sống người dân của… cả 3 quốc gia bình yên hơn (tất nhiên là chỉ về mặt tâm linh).
Namazu trong truyền thuyết của Nhật Bản, được cho là có khả năng gây động đất
Mãi đến năm 1653, người ta mới dựng thêm phần chùa. Khu vực này nối liền vào lan can phía Bắc, nhô ra giữa cầu, và tên gọi chùa Cầu ra đời từ đó.
Đến nét đẹp về kiến trúc
Do người Nhật xây dựng, nhưng chùa Cầu lại mang đậm nét kiến trúc đặc biệt của Việt Nam.
Thứ đặc biệt đầu tiên nằm ở kết cấu của cây cầu. Chùa Cầu dài khoảng 18m và là một cây cầu ngói – tức là cầu được lợp mái ngói âm dương bên trên – một nét đặc trưng của kiến trúc Việt Nam.
Cầu có mái che khá độc đáo, ở giữa là lối qua lại kiểu cầu vòng, hai bên có hành lang hẹp để làm nơi nghỉ mát với bảy gian bằng gỗ. Đúng hơn, toàn bộ chùa và cầu đều làm bằng gỗ, được sơn son và trạm trổ nhiều hoạ tiết tinh xảo trong kiến trúc Việt – điển hình là rồng, đồng thời điểm xuyết đôi chút phong cách Nhật Bản.
Mái ngói chứa nhiều hoạ tiết đặc trưng của người Việt.
Nhìn từ xa, cây cầu có dáng uốn cong mềm mại, vắt ngang qua sông Hoài (một nhánh của sông Thu Bồn). Hai đầu cầu có tượng thú bằng gỗ đứng chầu, một đầu là tượng chó, một đầu là tượng khỉ. Nhiều giả thuyết cho rằng đó là những linh vật của người Nhật từ thời xa xưa, nhưng cũng có thể mang ý nghĩa cầu xây từ năm Thân, kéo dài đến năm Tuất. Điều này hiện vẫn chưa có kết luận chính xác.
Năm 1719, chúa Nguyễn Phúc Chu khi thăm Hội An thấy chùa Cầu đặc biệt nên đặt tên chiếc cầu là Lai Viễn, với ý nghĩa “bạn phương xa đến”. Ngày nay, chúng ta vẫn có thể được thấy 3 chữ Hán: Lai Viễn Kiều được chạm nổi trên một tấm bảng lớn trước cổng chùa.
3 chữ Hán: Lai Viễn Kiều được chạm khắc từ thế kỷ 17 (Ảnh: VNP)
Điểm đặc biệt của ngôi chùa này là trong chùa không thờ Phật mà thờ Bắc Đế Trấn Võ – vị thần bảo hộ xứ sở, ban niềm vui và hạnh phúc cho con người, thể hiện khát vọng thiêng liêng mà con người muốn gửi gắm cùng trời đất nhằm mong cầu mọi điều tốt đẹp.
Một di tích lịch sử nhiều ý nghĩa
Năm 1990, chùa Cầu được công nhận là Di tích Lịch sử – Văn hóa cấp quốc gia. Không chỉ có ý nghĩa về tâm linh, cầu còn có vai trò khá quan trọng về giao thông.
Đến nay, ngôi chùa dường như đã trở thành tài sản vô giá, chính thức được chọn là biểu tượng của Hội An.
Do vậy, trước thông tin ngôi chùa sắp bị dỡ bỏ, nhiều người không khỏi hoang mang. Nhưng xét cho cùng, ngôi chùa đã từng trải qua đến 7 lần tu bổ lớn, và đến nay đã xuống cấp cực kỳ trầm trọng.
Có điều, thiết nghĩ các chuyên gia nên đặt ra một phương án tu bổ hợp lý, tránh trường hợp biến ngôi chùa thành một di tích… 1 tuổi như rất nhiều người đang lo sợ hiện nay.
Nguồn: Hanoi World Heritage, Wiki
