Đó là cá heo chuột, loài vật chỉ có ở Vịnh California.
Cá heo chuột – vaquita porpoise – hiện đang được xem là một trong những sinh vật biển nguy cấp nhất hiện nay.
Chúng là loài vật đặc hữu của Vịnh California (Mỹ), đồng thời là cá thuộc bộ thú nhỏ nhất trên thế giới vào lúc này, với kích thước cơ thể lớn nhất chỉ đạt khoảng 140cm.
Có lẽ cũng vì kích thước cơ thể nhỏ bé nên loài cá này ít khi được nhìn thấy. Tuy nhiên, qua thời gian, dường như chúng đang rơi vào tình cảnh nguy cấp thực sự. Một cuộc khảo sát năm 1997 cho biết số lượng chúng là 500. Sau đó 1 thập kỷ, số lượng của chúng đã giảm đi một nửa, với ước tính khoảng 245 cá thể.
Và đáng buồn hơn bây giờ chỉ có không đến 50 con may mắn còn tồn tại.
Vì sao chúng ngày một suy giảm mạnh như thế?
Các cá heo California có cơ thể bé nhất trong số các loài cá heo, nhưng đây không phải là lý do duy nhất khiến chúng ta ít nhìn thấy chúng.
Có nhiều lý do giải thích cho điều này. Một trong số những giả thuyết được đưa ra là do giống như nhiều loài sinh vật biển khác, cá heo vô tình bị rơi vào lưới đánh cá. Sở dĩ có giả thuyết này là vì nơi sinh sống của cá heo vaquita cũng trùng khớp với “tổ” của nhiều loại tôm cá khác nhau.
Mà tai hại là ở chỗ, các ngư dân tại vịnh California thường xuyên sử dụng lưới rê (gill net) để đánh bắt cá, trong khi đây lại là loại lưới đặc biệt nguy hại đối với sinh vật biển. Điều này đã được kiểm chứng bằng sự tuyệt chủng của loài cá heo sông Dương Tử của Trung Quốc – tiếng chuông cảnh tỉnh cho số phận không mấy tươi sáng của những chú cá heo California!
Nhằm hiểu rõ hơn về tốc độ suy giảm của loài cá heo này, gần đây các nhà nghiên cứu đã thử nghiệm bằng một thiết bị đo lường âm thanh. Thiết bị sẽ phát ra tín hiệu, sau đó đợi tín hiệu phản hồi từ cá heo để định vị qua từng năm.
Armando Jaramillo Legorreta cùng các đồng nghiệp của mình ở Viện quốc gia sinh thái và biến đổi khí hậu Mexico đã đặt 48 màn hình âm thanh thụ động ở một nơi khó thấy trên người cá heo California và theo dõi chúng trong vòng bốn năm, từ năm 2011 đến năm 2015.
Số lượng cá heo giảm qua từng năm
Khoảng thời gian từ tháng 6 đến tháng 9 cho phép nhóm của Legorreta không ngừng thu thập các dữ liệu được chuyển nhằm giúp các chuyên gia phân tích để xác định tính hợp lệ của tất cả các nhận định.
Những âm thanh của các loài cá heo thông thường đối với tai chúng ta thì không khó để xác định. Trong khi đó, nghiên cứu cho thấy loài cá heo này phát ra âm thanh ở tần số quá cao, khoảng 135 kHz, còn tai người chỉ có thể xử lý lên đến 20 kHz.
Điều này làm cho việc xác định các cá heo California có phần nan giải hơn.
Dù gặp nhiều khó khăn nhưng trong 4 năm, nhóm của ông nhận thấy rằng các tín hiệu âm thanh đã giảm khoảng 34% mỗi năm, một tỷ lệ lớn chưa từng có ở một loài sinh vật.
Những cá thể cuối cùng đang níu giữ sự sống loài người
Nếu loài cá heo vaquita biến mất, toàn bộ vịnh California sẽ chịu một ảnh hưởng không hề nhỏ. Trong đó, ảnh hưởng lớn nhất sẽ đến từ chính các ngư dân tại đây.
Sở dĩ có chuyện này là vì chính phủ Mỹ đã và đang cung cấp một số chi phí trợ giúp ngư dân, nhằm hạn chế đánh bắt cá trong khu vực này.
Vậy nếu như loài cá này biến mất, nguồn tiền cũng không còn. Không có tiền, ngư dân lại tiếp tục đánh bắt cá, thậm chí phải đánh bắt nhiều gấp mấy lần ngày trước để bù lại cho số tiền bị mất. Hệ quả thì chắc ai cũng đoán ra, hệ sinh thái toàn khu vực sẽ bị ảnh hưởng cực kỳ nghiêm trọng.
Chiến lược cho sự phục hồi
Lượng cá heo giảm mạnh khiến người dân khu vực này chịu không ít tai tiếng, bao nỗ lực của họ dường như chìm vào quên lãng.
Do đó, vào tháng 4 năm 2015, tổng thống Mexico đã công bố một kế hoạch bảo tồn khẩn cấp loài động vật này.
Tính đến tháng 5 năm 2015, không một ngư dân nào được phép sử dụng lưới rê để đánh bắt cá. Thay vào đó, một số ngư cụ sẽ được phát minh ra để thay thế lưới đánh bắt cá, đồng thời chính phủ cũng đồng ý tiếp tục trợ cấp tiền cho người dân hạn chế đánh cá.
Theo một khảo sát gần đây thì nhiều cá heo chuột đã xuất hiện gần đồng bằng sông Colorado. Điều này có nghĩa là những nỗ lực tập trung của Hải quân Mexico đã có thể ngăn chặn loài cá heo này bị đánh bắt bất hợp pháp. Legorreta cho rằng, điều đó sẽ dấy lên hi vọng về một tương lai loài cá này hồi sinh.
Các nhà nghiên cứu cũng không ngừng kêu gọi các quốc gia khác hãy cùng hành động để cá heo California sẽ không phải là sinh vật biển có vú đầu tiên bị tuyệt chủng trong tương lai gần.
Nguồn: BBC Earth
