Tháng Giêng thường gắn liền với những lễ hội, việc mỗi người dân khi đi lễ thắp những nén hương thơm để cầu cho một năm sức khỏe, an lành là không thể thiếu. Tuy nhiên, ít người biết rằng chính những nén hương thơm đó lại đang tiềm ẩn những nguy cơ gây bệnh khôn lường, trong đó đặc biệt là những bệnh liên quan đến đường hô hấp.

Theo các chuyên gia, hương truyền thống thường sử dụng thảo mộc như bã mía, thảo quả, quế chi, hoa hồi…nhưng hiện nay có rất nhiều loại hương thơm được bán trên thị trường, đặc biệt là tại các điểm lễ hội, đền chùa nổi tiếng nơi thu hút nhiều du khách thập phương được tẩm các loại hóa chất để hương thơm lâu, cuốn tàn đẹp.

Trả lời trên Khám Phá, Phó giáo sư, tiến sĩ Nguyễn Duy Thịnh – Chuyên gia về công nghệ sinh học và thực phẩm (Đại học Bách khoa) cho biết, việc dùng các loại hương bày bán trôi nổi, đặc biệt là các loại hương được quảng cáo là lưu giữ mùi thơm càng lâu thì càng độc.

Thực tế cho hay, rất nhiều người thích dùng hương cuốn tàn vì tin rằng nếu nhà nào thắp hương càng đậu tàn cong nhiều vòng thì càng có nhiều lộc. Quy trình làm nhang quăn phải mất 4 – 5 tháng từ khâu chọn nguyên liệu làm tăm hương, ngâm nguyên liệu, rồi phơi nắng và chẻ tăm hương bằng tay. Nhưng vì mục đích sản xuất nhanh và muốn tăm hương cong xoắn lại không bị gãy nên người ta ngâm hương vào dung dịch axit phốtphoric (H3PO4). Khi cháy, chất này sẽ làm tăng nhiệt độ, giúp hương cháy nhanh. Đây là điều kiện để tăm hương được cuốn tròn lại và không bị gãy. Tuy nhiên, quá trình cháy sẽ tạo ra khí P2O5. Đây là khí độc, nếu ngửi lâu dài có thể gây ngộ độc đường hô hấp, làm võng mạc mắt mờ dần và thị lực có thể giảm nhanh.

Với loại hương có tàn màu tuyết trắng rất đẹp lại khá độc bởi trộn bột đá vôi với mùn cưa (mà đá vôi ẩn chứa nhiều hóa chất, kim loại nặng), đốt hương mùi nồng khó chịu. Ngoài ra, hương còn nhuộm phẩm vàng, đỏ để cây hương có màu tươi đẹp. Vì vậy, hương càng thơm nức, tàn cong vút trắng đẹp và “có lộc” thì lại càng bị trộn nhiều hương liệu, hóa chất độc hại. Thêm đó, hương hiện nay để bao lâu cũng không bị mốc là do người sản xuất dùng thêm chất chống rêu mốc có trong công nghiệp sản xuất sơn tường ngoài trời. Khi sử dụng, khói của hương sẽ có mùi khét, khi người tiếp xúc phải dễ gây ảnh hưởng đến mắt và đặc biệt là các bệnh liên quan đến đường hô hấp, thậm chí là ung thư phổi khi hít phải khói hương này trong một thời gian dài.

Các nhà khoa học khuyến cáo, giống như khói thuốc lá, khói hương có chứa các hoạt chất độc hại, chất đốt và các hợp chất hữu cơ như benzene, toluene, xylenes, aldehydes và polycyclic aromatic hydrocarbons có nguy cơ làm hại đến sức khỏe.

Ngoài ra, nhang hiện nay để bao lâu cũng không bị mốc là do người sản xuất dùng thêm chất chống rêu mốc có trong công nghiệp sản xuất sơn tường ngoài trời. Khi sử dụng, khói của hương sẽ có mùi khét.

Chất độc hại sẽ tồn tại trong không khí, khi tác động lên da sẽ làm da bị mòn, tác động lên hệ hô hấp gây khó thở, tác động lên giác mạc gây ngứa mắt. Vì những lý do này mà khi đi đền, chùa gặp khói hương đốt dày đặc nhiều người có biểu hiện chảy nước mắt, ho sặc sụa… Về lâu dài, nếu tiếp xúc thường xuyên sẽ làm mắt ngày càng mờ, thị lực giảm, thậm chí có thể gây mù lòa. Lo ngại hơn, chất độc từ hương sẽ không tác động ngay, mạnh đến cơ thể, mà nó sẽ tích lũy dần dần, lâu sẽ dẫn đến ung thư.

Phân biệt hương an toàn và hương độc hại

Tuy nhiên, để chọn được loại hương được cho là an toàn khi sử dụng cũng không phải điều đơn giản, vì bằng mắt thường không thể biết loại hương nào tẩm hóa chất, loại hương nào không tẩm hóa chất. Vì thế, khi chọn hương người dùng nên chọn hương có màu vàng sậm tự nhiên, bởi đây là màu của bột thảo mộc. Không chọn loại hương có màu vàng óng vì đó thường là hương nhuộm hóa chất tạo màu.

Đặc biệt, không nghe lời quảng cáo mà chọn những loại hương đậu tàn hoặc những loại hương có màu bắt mắt, được giới thiệu là đợm hương lâu. Ngoài ra, một yếu tố nữa mọi người cũng cần hết sức chú ý đó là khi thắp hương không cần phải thắp nhiều, mà chỉ cần thắp một nén để tỏ lòng thành kính…Ở gia đình khi thắp nhang cần phải mở cửa cho thông thoáng, đặc biệt là những gia đình có người già, trẻ nhỏ hoặc người có tiền sử mắc các bệnh mạn tính về đường hô hấp.

Gia đình & xã hội cho hay, theo hướng dẫn của chuyên gia, để chọn được loại hương truyền thống an toàn, thành tâm thắp cho ông bà tổ tiên trong những ngày Tết, người dùng cần lưu ý một số điểm sau:

– Người mua nên chọn các thương hiệu nhang có uy tín, đảm bảo được chất lượng. Nhang phải có mùi thơm đặc trưng, cháy đượm lâu, vị hương êm dịu, không gắt, không cay mắt… không nên tham rẻ mà mua nhang kém chất lượng vừa tốn tiền vừa hại sức khỏe.

– Người mua nên chọn hương có màu vàng sậm tự nhiên, bởi đây là màu của bột thảo mộc. Không chọn loại hương có màu vàng óng vì đó thường là hương nhuộm hóa chất tạo màu.

– Để phân biệt bằng mắt thường, ta có thể tách một ít nhỏ phần bột để nhìn vào màu của tăm nhang phía trong. Tăm nhang truyền thống có màu nâu đen và sự sần sùi thô mộc, còn nếu có màu vàng suộm và độ láng mịn thì chắc chắn là tăm nhang tẩm axit phốt pho ric (H3PO4).

– Để phân biệt nhang có bột đá vôi hay không thì chỉ có thể biết được khi thắp lên, tàn nhang có màu trắng như tuyết (bông), mùi thơm nồng của đá vôi nung, rất khó chịu cho khứu giác.

– Hương thảo mộc truyền thống làm từ các loại gỗ, rễ cây, lá cây ít khói, nhìn xa khoảng 2m gần như không thấy khói. Với một nén hương dài khoảng 40cm thời gian cháy khoảng 1h45 phút – 2 giờ. Còn hương tẩm hóa chất hoặc mùn cưa chỉ cháy khoảng 30 – 45 phút. Hương truyền thống làm từ nhựa cây sẽ thấy khói bốc lên từ lửa đỏ trên nén hương đi theo cột thẳng, không bay loạn xạ, mù mịt khắp căn phòng. Khói màu trắng đục thường là do tẩm hóa chất, hoặc dầu hỏa.

– Hương thảo mộc truyền thống khi thắp lên vị hương rất dịu dàng, thơm sâu lắng, thời gian cháy lâu. Hương hóa chất thời gian cháy nhanh, hương thơm sực nức, căng thẳng, mệt mỏi và khói thường cay mắt.

Theo Ngày Nay